Irish poems shortened

Gealt

• Léim gealt ar bhus a sé a déag. Bhí éadaí codlata air agus shuigh sé in aice le fear a raibh mála aige.
• Choinnigh an fear greim daingean ar a mhála agus rug an mháthair greim daingean ar a páiste.
• D’fhéach an páiste ar an ngealt agus thosaigh an gealt ag gáire.
• Ghlaoigh an tiománaí ar an mbusáras ach toisc nach raibh an gealt i mbaol níor tháinig siadsan ná an bhriogáid dóiteáin.
• Ach tháinig na gardaí agus tháinig an t-arm agus dochtúirí le veist cheangail.
• Bhí na daoine ar an mbus trí chéile mar bhí eagla orthu roimh an ngealt.
• Chuir an dochtúir an veist cheangail ar an ngealt agus bhí áthas ar na daoine ar an mbus.

Faoiseamh a Gheobhadsa

• Ba mhaith leis an bhfile suaimhneas a fháil ar feadh tamaill bhig.
• Gheobhaidh sé an sos i measc a mhuintire féin.
• Beidh sé ag siúl cois trá agus beidh sé saor ansin ó bhuairt agus ó imní agus ó chaint ghéar.

Mo Ghile Mear

• Bíonn an file brónach gach lá mar gur theith Prionsa Searlas go dtí An Fhrainc.
• Deir an file gur laoch den scoth Prionsa Searlas agus níor chodail sé i gceart ó d’imigh sé.
• Níl áthas ar an gcuach ó shin agus tá na huaisle, na filí agus na daoine léannta cráite.
• Deir an file go bhfuil an nádúr (dúlra) I gcruachás agus go bhfuil stoirm mhór ann ó d’imigh Prionsa Searlas.
• Tá gach éinne go brónach agus níl na ceoiltóirí ag seinm ceoil ná na filí ag cumadh aon fhocal filíochta ó shin.

Jack

• Cuimhníonn sí ar an bhfear óg a raibh sí ag rince leis fadó.
• Fear óg, láidir, croíúil agus mac feirmeora ba ea é.
• Is cuimhin léi a lámha thart uirthi agus iad ag rince.
• Fágfar feirm aige, pósfaidh sé agus tógfaidh sé clann ach ní bheidh sé go deo arís mar a bhí sé an oíche sin.
• Guíonn sí rath agus aoibhneas air mar b’é a rogha pháirtí an samhradh sin.

Níl Aon Ní­

• Tá Cathal ó Searcaigh ag caint lena leannán faoina áit dhúchais I nDún na nGall.
• Iarrann sé air teacht leis go dtí an áit álainn ina bhfuil sé.
• Deir sé leis go gcloisfeadh sé focail cheolmhar agus ceol bog taitneamhach dá dtiocfadh sé go dtí an áit sin.
• Ach b’fhearr an grá fanacht i mbrúchtbhaile gránna.

Oíche Nollaig na mBan

• Teideal an dáin Titeann Nollaig na mBan ar an séú lá de mhí Éanáir, an lá deireanach de dhá lá dhéag na Nollag. Deireadh le féile bheannaithe na Nollag. Cumas ag fórsaí an oilc seilbh a fháil ar an domhan athuair. Nós ag daoine coinnle a lasadh an oíche sin.
• Chuir an stoirm an bás i gcuimhne don fhile.
• Deir an file go raibh an stoirm chomh huafásach sin go raibh sé cosúil. le rud éigin a bhí ag teacht amach as gealt-teach.
• Ba cosúil gur tháinig an stoirm ón saol osnádúrtha.
• Tháinig fearg air nuair a mhúch an stoirm a choinneal, mar nuair a bhí an choinneal ar lasadh bhí dóchas aige.
• B’fhearr leis dá dtiocfadh an stoirm nuair a bheadh sé ar leaba a bháis ionas nach gloisfeadh sé an bás ag teacht.

An Mháthair

• Seanbhean atá ag caint anseo agus tá fuinneamh na beatha inti fós.
• Cé go bhfuil ualach na mblianta anuas uirthi tá maorgacht ar Leith aici i gcónaí.
• Chomh maith leis sin tá sí meidhreach, gáireach agus álainn agus deir sí gur ‘triúr maighdean’ í i ngrá le ‘triúr óigfhear’.

Úirchill an Chreagáin

• Is aisling pholaitiúil fháthchiallach (allegorical) atá I bhfoirm comhrá an dán seo.
• Chuaigh an file a chodladh I gCill an Chreagáin agus brón air.
• Tháinig bean álainn (spearbhean) chuige agus iarrann sí air teacht léi go Tír na nÓg, áit a mbeidh áthas air arís.
• Níor theastaigh uaidh a bhean agus a chaired a fhágáil agus dúirt sí leis nach bhfuil meas ar bith ag éinne air mar fhile.
• Dúirt sí leis gur síog í agus go raibh sí ina cónaí i Móta, I gContae na hIarmhí.
• Dúirt an file léi go raibh a chroí briste agus dúirt sí leis go mbeadh sé níos fearr dá rachadh sé léi.
• Dúirt an file go mbeadh sé sásta dul léi ar choinníoll go gcuirfí I reilig an Chreagáin é.

Maigdiléana

• D’fheiceadh an file an bhean sráide (striapach) álainn go minic i Londain.
• Bhíodh sí ag déanamh a gnó ar na sráideanna.
• Chomh maith leis sin d’fheiceadh sé í ag ól tae I gcaifitéire, roimh dul abhaile di.
• Chuimhnigh an file ar Mháire Mhaighdiléana agus é ag féachaint ar an striapach.

An tOileán

• Tá a lán meafar sa dán seo. Go hairithe, tá an oileán fein meafar mhor.
• Tá leannán an fhile ar an mórthír.
• Cé go bhfuil an t-oileán iargúlta tá sé fíor-álainn.
• Cé go bhfuil suaimhneas agus sonas aici ar a hoileán tá uaigneas uirthi gan a leannán, agus ba bhreá léi dá dtiocfadh sé chuici ar an oileán. Taitnionn an t-oilean go mór léi. Tá si ar a suaimhneas ar on t-oilean ach ta si uaigneach. Mar gheall air sin, ta si ag iarraidh duine eigin a mhealladh go dti an t-oileain.

Dá mb’Fhéidir arís d’ár gCumann

• Bhí uaigneas ar an bhfile nuair a fuair a fear céile bás.
• Bhí a saol faoi scamall agus bhí sí gan dóchas, gan féinmheas.
• Bhí sí buartha ag tús an gheimhridh.
• Ach I bhfómhar na bliana chonaic sí an t-athfhás ag bláthú I ngach áit agus mhothaigh sí ath-fhás inti féin.
• Thosaigh sí ag caoineadh ach chuimhnigh sí ar a fear céile san uaidh agus mhothaigh sí gur mhaith léi bualadh le daoine arís.

An Chéad Dráma

• Comparáid idir drama ar stáitse agus an saol atá i gceist.
• Is é Dia a chum an drama agus thug sé pairt do gach duine den chine daonna.
• Is é Dia léiritheoir an drama agus pioc sé an diabhal mar leideoir chun leideanna a thabhairt do na haisteoirí.
• Tugann Dia na duaiseanna amach ag an deireadh agus faigheann an diabhal na haisteoirí a bhí go holc agus coinníonn Dian a daoine maithe.
• Tá deireadh leis an bpáirt a bhí aige féin (an file) mar tá a shaol beagnach thart.
• Drochshaol a bhí aige agus níl ach an bás i ndán dó.
• Tá sé ag súil nach mbeidh deireadh a shaoil ró-uaigneach.
• Dúirt an file nach mbeidh an dochtúir in ann é a shábháil agus tá súil aige go mbainfidh sé na Flaithis amach.

Dán do Mhelissa

• Bhí iníon an fhile, Melissa, ag rince cois farraige, nuair nach raibh ach cúig nó sé bliana slánaithe aici.
• Bhí an file ag féachaint uirthi le grá ina croí.
• Thug sí rudaí éagsúla le déanamh di agus bheadh sí sásta Gairdín Pharthais a thabhairt di, áit ina mbeadh chuile rud furasta agus cineálta.
• Dúirt an file nach mbeadh fadhbh dá laghad aici sa domhan sin.

photo credit: Eoghan OLionnain